FIILLERIN YARATILMASI:
a)Mutezilede: Mutezileye göre insan güç sahibidir bu güçle fiillerini yaratmaya kadirdir ve fiillerini hür bir sekilde yaratir.
b)Cebriyede: Cebriye insanin kudreti yoktur dolayisiyla fiillerini yaratamaz der. Insan fiillerinde mecburdur der.
c)Selefte: Insanin fiillerini Allah yaratir der.
d)Tasavvuf: Yaratan Allah’tir. Insana seçme hürriyeti vermistir. Insan yaraticilikla vasiflamaz der.
e)Hanefilerde: Fiilleri yaratan Allah’tir. Insan iradesi ile fiilleri seçer der ve mesuldür.
f)Es’arilerde: Fiillerin yaratilmasinda tek güç Allah’tir der.
KESB:
Kesb, fayda saglamaya ve zarari defetmeye müteveccih fiildir. Allah’in fiili kesb degildir. Kur’an da 3 türlü Kesb vardir.
1. Kalbin akdi ve azmidir.
2. Ticarette mal kazanma
3. Sa’y ve amel
Maturidilerde Kesb bir insan sifatidir.
FIILLERIN VASIFLANISI:
Fiillerin güzelligi ve çirkinligi Hüsün ve Kubuh diye geçer.
Mutezilede: Aklin zararli ve yararli olani ayirtetigini kabul eder.
Maturidide: Maturidi fiilin aklen iyi ve fena oluslarinin idrak edilecegi merkezindedir.
Es’aride: Akil yoluyla degil Seriat yoluyla bilinebilecegini söyler.
FIILLERDE ADALET VE ZULÜM:
Mutezilede: Allah adil ve hakimdir. Ondan çirkin is sadri olmaz.
Maturidide: Allah’in yaptigi fiilin çirkinlikle vasiflanip vasiflana-mayacagi noktasinda olup, fiillerdeki bu durumun aklen bilinebilecegi tarzindadir.
Es’aride: Herseyi yaratan Allah zulmünde yaraticisidir. Ancak bu zulüm isteyen insan için yaratilir. Neticede insan tarafindan kesbedilir.
Konu: Fiillerin yaratilmasi 
Perş. Mart 19, 2009 10:43 pm
